İslam'da Âdem
Müslümanlar, Âdem'in yaratılmış ilk insan ve ilk peygamber olduğuna inanırlar. Âdem'den İslam dîninin kutsal kitabı Kur'an'da toplam yedi ayrı yerde bahsedilir. Kur'an dışı anlatımlarda (kıssa) mitolojik bir hâle sokulmuştur.
İslam'da Âdem'in [insanlığın] çamurdan yaratıldığına, Allah'ın ona [bilinç sahibi ve sisteme müdahale edebilen sadece insan olduğu için] diğer varlıklara öğretmediği isim koymayı, manalarını bulmayı öğrettiğine inanılır. Allah, meleklerin ona karşı secde etmesini istemiş(Burada yapılan secde ademe değildir. ademi yarattığından dolayı Allah kendisine secde edilmesini emretmiştir.), fakat İblis kibirinden ötürü ona secde etmemişti. Kibirinden ve itaatsizliğinden dolayı İblis Cennet'ten kovulur. Burada meleklerle birlikte anılması sebebiyle çoğu insan iblis'in isyan etmiş bir melek olduğunu düşünse de, Kuran-ı Kerim Kehf Suresi 50. Ayetinde iblisin melek değil cin olduğunu ifade etmektedir. Çocukluktan çıkıp bilinçlenme dünyasına atılır.
Kıssanın devâmında Âdem'e bir eş olarak ilk kadın olan Havva'nın yaratıldığı belirtilir. Daha sonra Âdem ve Havva'nın Cennet'te kendilerine yasaklanmış bir ağaçtan İblis'in onlara yalan söyleyip kandırması üzerine meyve yerler. Bu itaatsizlikleri yani günahları nedeniyle Cennet'ten çıkarılıp Dünya'ya gönderildiklerine inanılır. İnanışa göre burada çoğalmış ve insanlığın atası olmuşlardır.
Bu kıssa, Kur'an'da detaylı bir biçimde geçmektedir. İslam kültüründe önemli bir yer kaplayan kıssa, daha sonra çeşitli kültürel ve dîni akımlardan etkilenmiş, özellikle sûfîliğin de etkisiyle daha efsânevî ve Kur'an'dakinden bir miktar farklı şekillerde söylenegelmiştir. Bugün hâlâ kıssanın farklı şekilleri mevcut olsa da Müslümanlara Kur'an'daki şekline inanmak farzdır. Ancak çeşitli yorumlar yapılmıştır.
Musevilik'te Âdem
Musevi inancına göre Âdem (İbr. Adam), yaradılışın altıncı gününde topraktan yaratılmıştır. 1. bâbda erkek ve dişi olarak yaratıldıkları söylenirken 2. bâbda dişinin erkeğin kaburga kemiğinden yaratıldığından bahsetmesi, birinci bölümdeki kadının Lilith, ikinci bölümdekinin ise Havva olduğu şeklinde yorumlanmaktadır.
Hristiyanlık'ta Âdem
Âdem kıssası Tevrat'tın Tekvin (Yaradılış) bölümünde anlatılır. Hıristiyanlık'ta Âdem'in Cennet'te işlediği o ilk günah, büyük bir öneme sâhiptir. Hristiyan inanışına göre Âdem'in günahı tüm insanlığa geçmiştir ve Îsâ, bu günahı kaldırmak için gelen Tanrı Kuzusudur. Kendisini bu günâh için fedâ etmiştir.
Bilim, Evrim ve Âdem
Evrim ile ilgili ilk izlenimler Müslüman ilim adamlarından geldiyse de tesadüfün reddi ve evrim konusunun da ateizm propogandasına dönüşmesinden dolayı genel halk tarafından kabul görmemesine yol açmıştır. 1800'lü yıllardan beri Darwin'in evrim teorisi ışığında bilim dallarında ve çevrelerinde genel kanı, insanın aniden yaratıcılıktan çok evrim vasıtasıyla ortaya çıktığı yönündedir. Bilimsel anlamda Âdem, genel olarak mitolojik bir figür olarak kabul edilmiştir. Buna farklı neden ve çıkış noktalarıyla karşı çıkan bazı bilim adamları da olmuştur. Dînî çevrelerse genelde (Müslüman, Mûsevî ve Hristiyanlar) bu teoriyi farklı şekil ve açılardan reddetmektedirler.
Yaratıcı Evrim ve Âdem
Bu görüş evrimin varlığını savunmakla beraber Adem meselesinin yorumunun yapılması gerektiğini söyleyen yazar Bahaeddin Sağlam tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre dini metinler semboliktir. Adem zamansızlık boyutunda insanlığın tamamını temsil eden bir arketiptir. İnsanlık kutsal değerleri idrak edecek seviyeye kadar bedenen ve zihnen evrimleşip yasal ve kurallı yaşadıkları zaman Adem olurlar.
Kaynakça
|
